“`html

İstanbul Sanayi Odası’nın 2024 İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Raporu Açıklandı

İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından gerçekleştirilen “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2024” araştırması, ülke sanayisinin dinamiklerine ışık tutuyor. İSO’nun verilerine göre, en büyük ikinci 500 sanayi kuruluşunun toplam üretimden satışları, 2023 yılına göre %41 artış göstererek 1 trilyon 393 milyar liraya ulaştı.

Geçtiğimiz yıl itibarıyla İSO İkinci 500’ün üretimden satışları %41 oranında bir artışla 1 trilyon 393 milyar liraya yükseldi. Ancak, bu artış oranı son üç yılın ortalamasının gerisinde kaldı. Geçen yılki %41,1’lik Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) ile düzeltildiğinde, üretimden satışlar reel olarak binde 1 oranında azaldı. Böylece 2022’de %10,4 ve 2023’te %5,2 olan reel satış düşüşleri, üst üste üçüncü yıl devam etmiş oldu.

2024 araştırmasında, İSO İkinci 500’de en yüksek üretimden satışa ulaşan firma, 4 milyar 186 milyon liralık satışıyla İstanbul Asfalt Fabrikaları olurken, onu 4 milyar 185 milyon lirayla Yılmaz Redüktör ve 4 milyar 169 milyon lirayla Boyteks Tekstil izledi.

Önceki yıl listede daha arka sıralarda yer alan bu şirketlerin genel sıralamada yükselmesi dikkat çekici. 2023 araştırmasında, İstanbul Asfalt Fabrikaları 283’üncü, Yılmaz Redüktör 412’nci, Boyteks Tekstil ise 490’ıncı sırada yer almıştı.

İkinci 500 sıralamasına girebilmek için firmaların üretimden satışları 4 milyar 186 milyon lira ile 1 milyar 820 milyon lira arasında olmalıydı. Bu yıl listede 66 yeni firma kendine yer bulurken, 41 firma 2023 araştırmasındaki İSO 500’deki pozisyonunu kaybederek İSO İkinci 500’e geriledi. Ayrıca 393 şirket, son iki yıldır bu listede yer almayı başardı.

İSO İkinci 500 İhracat Performansı ve Karlılığı

Geçen yıl zayıf global talep şartlarına rağmen Türkiye’nin kırılgan ihracat rakamları %2,4’lük bir artışla 261,8 milyar dolara, sanayi ürünleri ihracatı ise %2,6 artışla 252,1 milyar dolara yükseldi. İSO İkinci 500’ün ihracatı ise %6,2 artış göstererek 15,9 milyar dolara çıktı.

Artış oranı İSO 500’den daha yüksek gerçekleşti ve bu durum, İSO İkinci 500’de ağırlıklı olarak temsil edilen tekstil ve giyim sektörlerinin güçlü performansıyla bağlantılı. Böylece bu grubun Türkiye sanayi ihracatından aldığı pay, %6,3’e yükselerek 0,2 puan artış gösterdi.

İkinci 500’ün Karlılığı Düşmeye Devam Etti

Geçmiş yıllarda olduğu gibi, İSO İkinci 500’de de kâr oranları dikkat çekici bir düşüş sergiledi. İkinci 500’ün faaliyet kârı, 2024’te bir önceki yıla göre %18,9 azalarak 118 milyar liraya gerilerken, faaliyet karlılığı %12,6’dan %7,3’e indi. Bu oran, 2014-2023 dönemi ortalaması olan %10,9’un altında kaldı.

Vergi öncesi kâr ve zarar toplamı %63,8 oranında bir düşüşle 34 milyar liraya indi. Bu durum, net kâr oranının azalarak %2,1’e düşmesine sebep oldu. Enflasyon muhasebesi uygulamalarının da etkisiyle, satış karlılığı ciddi bir baskı altında kalmaya devam etti.

Kâr Eden Kuruluş Sayısı Hızla Azaldı

İSO İkinci 500’de vergi öncesi kâr elde eden firma sayısı, 428’den 341’e düşerken, zarar eden firma sayısı ise 72’den 159’a çıkarak tarihi bir seviyeye ulaştı. Bu gelişmeler, 1997’den bu yana görülen en yüksek düzeydir.

Ayrıca, operasyonel kârlılık açısından bakıldığında, kâr eden firma sayısı 495’ten 470’e inerken, zarar eden firma sayısı 30 ile son 10 yılın zirve rakamına ulaştı. Geçen yıllarda olduğu gibi 2024 itibarıyla da net kambiyo zararı yaşandı.

İkinci 500, geçen yıl kambiyo ve enflasyon düzeltmesi dışındaki gelirlerden 40 milyar lira net kâr sağlamayı başardı. Bu rakamın net satışlara oranı %2,5’e yükseldi.

Finansman Giderleri Rekor Kırdı

Araştırmaya göre, İSO İkinci 500’ün finansman giderleri %45,4 artış göstererek 95 milyar liraya uğradı. Aynı yıl faaliyet kârı ise %18,9 azalarak 118 milyar liraya geriledi. Bu durum, finansman giderlerinin faaliyet kârına oranının %80,9 seviyesine yükselmesine yol açtı.

Enflasyon muhasebesinin etkisi, 2023 yılında aktifler ve öz kaynaklarda kayda değer bir artışa neden olmuştu. Ancak İSO İkinci 500’de enflasyon düzeltmesine bağlı etkiler 2024’te daha sınırlı kaldı.

2024 itibarıyla aktiflerde dönen varlıklar %35,5, duran varlıklar ise %38,7 oranında büyüyerek toplam %37 artış gösterdi. Pasif tarafında ise öz kaynaklar %41,3 artarken, toplam borçlardaki artış %32,2 ile daha az kaldı. Bu durum, 2023’te olduğu gibi 2024’te de öz kaynakların aktifler üzerindeki büyüme oranını doğrulamaktadır.

Teknoloji Yoğunluklarına Göre Dağılımda Değişim

Teknoloji yoğunluğuna bağlı olarak yaratılan katma değer incelendiğinde, İSO İkinci 500’de en yüksek pay %41 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayi işletmelerine ait olup, bu grubun payında 3,6 puanlık bir düşüş gözlemlendi. Orta-düşük teknoloji sanayileri payı %27,7’ye çıkarken, orta-yüksek teknolojili sektörlerin payı ise %28’e ulaştı.

Bu veriler, özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerin toplamda ilk kez %30’u aştığını gösteriyor. Ancak, bu durumun yeterli olmadığı belirtiliyor; dijitalleşme ve yeşil dönüşüm gibi unsurların gelecekte sanayiciler için daha fazla öncelik kazanması gerektiği kuvvetle vurgulanıyor.

Maaş ve Ücretlerde Önemli Artışlar Görüldü

İSO İkinci 500’de faaliyet gösteren AR-GE merkezli işletme sayısı, geçtiğimiz yıllarda durağan kalmışken, 2024’te 11 firma artarak 238’e yükseldi. AR-GE harcamaları %120’lik rekor artışla 8,6 milyar liraya ulaştı; bu miktar üretimden satışlara oran olarak da etkileyici bir başarı göstermekte.

Sanayi istihdamındaki gelişmelerin sınırlı kalmasına rağmen, İSO İkinci 500’ün istihdamı %2,2 artışla 291 bin kişiyi geçti. Ödenen maaş ve ücretlerdeki artış oranı %90,9 olarak tespit edildi ve bu, enflasyon seviyesinin oldukça üzerinde bir artışı temsil etmekte.

Halka açılan firma sayısı 39’a çıkarak artış gösterdi ve bu, sanayide halka açılma trendinin güçlenip güçlenmediğini sorgulayan veriler sundu. Ayrıca, yabancı sermaye payı olan kuruluş sayısındaki artış da dikkat çekici oldu.

İstanbul ve Ege Bölgesi Zirvede

İSO İkinci 500 sıralamasında, sanayi oluşumlarının coğrafi dağılımında Anadolu’nun ağırlığının yükseldiği gözlendi. İstanbul Sanayi Odası, 135 şirketle lider konumda yer alırken, Ege Bölgesi, 38 şirketle onu takip ediyor. Kocaeli ve Gaziantep’in 36 şirketi, Bursa’nın 34 şirketi ve Ankara’nın 21 şirketi listede yer alıyor.

Gıda Sektörü Ön Planda

Sektör gruplarına göre incelendiğinde, firmaların %62’sinin 4 ana sektörde yoğunlaştığı görülüyor. Gıda ürünleri sanayisi 108 firma ile ilk sırada yer alırken, 75 firma ile kimyasal ürünler, 68 firma ile tekstil ürünleri ve 61 işletme ile ana metaller ve makine imalat sanayisi onu takip ediyor. Bu dört sektör, üretimden net satışların %62’sini gerçekleştirdi ve iş dünyasındaki trendler dikkat çekiyor.

“`